Dünyanın birçok bölgesi COVID-19 pandemisiyle mücadele etmeye devam ederken, ilk bakışta hassas bir konu gibi görünebilecek şeyler hakkında yazdığım için beni affedin.
Birçok insan gibi ben de, interneti hayatın günlük bir parçası olarak, çevrimiçi ve çevrimdışı dünyalarımın birbirine karışmasına neden olacak şekilde kullanıyorum. Son olaylar, kendi dijital dünyamı hazırlarken rehberlik yaratmayı düşünmemi sağladı, böylece bana beklenmedik bir şey olursa, geride bıraktığım kişiler dijital mirasımla uğraşırken daha az stresli olacak.
Dijital ayak izinin önemli unsurları, finansal hesapları, aile fotoğraflarını, müzik koleksiyonlarını ve çalma listelerini, sosyal medya ve e-posta hesaplarını içerebilir, ancak bunlarla sınırlı değildir. Bazı servis sağlayıcılar geniş bir hizmet yelpazesine sahip olabilir: örneğin, Google e-posta, fotoğraf ve bulut depolama alanı sağlarken, Spotify favori çalma listelerinizi saklıyor olabilir. Verilere erişmek veya çevrimiçi hesapları yönetmek hem kısa vadede (insanları bir durum hakkında bilgilendirmek) hem de uzun vadede (geride bıraktığınız kişilerin ihtiyaç duyduğu önemli verilerin kaybolmamasını sağlamak) önemli olabilir. Benim durumumda olduğu gibi, önemli belgeleri ve aile fotoğraflarını bulutta saklıyorsanız: hayatınızı kaybettiğinizde, bu dosyalara başkalarının erişmesi ve muhtemelen bunları yönetmesi gerekebilir. Böylece bu depolama alanındaki öğeler gözden geçirilebilir ve fotoğraflarla yakalanmış anılar korunur.
LinkedIn ve Twitter dışındaki sosyal medya uygulamalarının hevesli bir kullanıcısı olmadım ve bunları sadece iş amaçlı kullandım. Bu yüzden ayak izim tipik bir kullanıcıdan çok daha hafif olabilir. Facebook ve Instagram'da nispeten kullanılmayan birer hesabım var. Bunlarla doğru şekilde ilgilenildiğini bilmek isterim. En önemli hususlardan biri, sosyal medya profillerinizin anılaştırılmasını veya silinmesini isteyip istemediğinizdir veya bu kararı siz öldükten sonra başkalarına bırakmanızdır. Aşağıda önerilen eylemler tüm hizmetleri veya hesapları kapsamayabilir, ancak verilerinizin devam etmesini sağlamak, sevdiklerinize gerekli erişimi sağlamak veya unutulma hakkınızı korumak için gerekli hazırlıkları yapmanız konusunda iyi bir başlangıç noktası olacaktır.
Dijital işlerinizi düzene sokmak
Bir dijital yürütücü atayın. Vasiyette mülk, finans ve varlıklara bakacak ve bunları isteklerinize göre dağıtacak güvenilir birini atamak yaygın bir uygulamadır. Bugünün dünyası, dijital varlıkların sorumluluğunu almak ve işlemek (hesapları ve profilleri silmek, dönüştürmek, indirmek ve yönetmek) için bir dijital yürütücüye de ihtiyacınız olabileceği anlamına gelir. Önemli finansal varlıkları listelediğiniz gibi, dijital varlıkları ve bunların her biri için özel talimatlarınızın ne olduğunu listelemek isteyebilirsiniz, böylece geride bıraktığınız insanlar arasında karışıklık veya anlaşmazlık olmaz. Şimdilik, tüm devletler veya ülkeler dijital yürütücülerin yasal statüsünü tanımıyor, ancak merhumun kesin isteklerini gösterdiği için yasaların izin verdiği yerlerde yakınları tarafından saygı duyulacağı umuluyor.
Bir hizmete veya verilere erişmek için gereken bilgileri bir kişiye emanet etmek bazı durumlarda zorunlu olabilir. Örneğin, dijital bir cüzdanda herhangi bir kripto para birimini tutarsanız, mirasınızın yürütücüsünün veya mirasçınızın kişisel özel anahtarınızı bilmeden buna erişmesi zor veya imkansız olacaktır. Coin Metrics ölçümüne göre ölüm de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle en az 1,5 milyon bitcoin'in yani 16 milyar doların üzerindeki değere eşit bir miktarın kaybolduğu tahmin ediliyor ve bu da sadece bir kripto para birimi için bilinen tutar. Özel anahtarın ayrıntılarını bir vasiyette saklamak önerilmiyor, çünkü bu ölümden sonra kamuya açık hale gelecek bir belge olabilir. Parolaları ve PIN'leri sevdiğiniz biriyle paylaşabilir, bir yere yazıp bir kasada saklayabilir veya anahtarın farklı parçalarını bir grup arkadaşınıza dağıtabilirsiniz. Onları mirasçılarınıza güvenle ulaştırmak için önceden hazırlık yapmalısınız.
Başka bir seçenek, hesap kimlik bilgilerinin depolandığı tek bir depo oluşturmak için bir parola yöneticisi kullanmaktır. Bu seçenek, son derece karmaşık (ve dolayısıyla güvenli) parolaların oluşturulmasını sağlama avantajına sahiptir, çünkü hepsini hatırlama ihtiyacı ortadan kalkar; hatırlamanız gereken tek şey, parola yöneticisinin kilidini açmak için çok güçlü bir paroladır. Ayrıca, yazılmayan bir şeyi izleyemedikleri için tuş kaydedicilere karşı da bir koruma sağlar. Bazı parola yöneticileri, bir aile planı oluşturma, her kullanıcıya önemli belgeleri ve bilgileri saklamak için güvenli bir yer sağlayan bir dosya kasası ve gerektiğinde parola kurtarma için çeşitli seçenekleri de içeren farklı seçenekler sunar.
Birisinin vefat ettiğini bildirirken sunulması gereken belgeler içinden çoğu servis sağlayıcının istediği ortak belgeler şunlardır: vekaletname, doğum belgesi, vasiyetname veya miras mektubu. Ölüm belgesi veya ölüm ilanına bağlantı gibi ölümü doğrulayan resmi belgelerin de sunulması gerekecektir. Aşağıda, en popüler hizmetlerden bazıları ile gerekli bilgilerin ve seçeneklerin bazı örneklerinin dunulduğu birkaç yararlı bağlantı bulunuyor.
- Facebook, bir mirasçı atamanıza izin verir ve atanan kişiye hesabı anma ve son bir mesaj gönderme yetkisi verir. Mirasçı ayrıca istenmeyen anma mesajlarını silebilir, etiketleri kaldırabilir, arkadaşlık isteklerine cevap verebilir, hesap silme talebinde bulunabilir. Yine de dikkatli olun, çünkü gizlilik ayarlarında ‘Sadece Ben’ olarak işaretlense bile yaptığınız tüm yayınları da görebilirler. Facebook'ta mirasçı işaretlemek için buraya tıklayabilirsiniz. Başka bir seçenek, hesabın silinmesini istemektir (unutmayın ki silme işlemi bir kez yapıldığında geri alınamaz). Hesap silme talebinde bulunmak için buraya tıklayabilirsiniz.
- Garip ama Facebook'un sahip olduğu Instagram, bir mirasçı atamanıza izin vermiyor. Hesap, doldurulması gereken farklı çevrimiçi formlarla anılaştırılabilir veya silinebilir ve bu formlar ölüm belgesi gibi ölüm kanıtı sağlayan belgeleri içermelidir. Hesabın silinmesi isteniyorsa, bu işlem yakınlığını ve yetkilerini kanıtlayabilecek en yakın aile üyesi tarafından yapılmalıdır. Rehberde, bir dijital yürütücünün bu talimatı sunabileceği belirtilmese de, umarım bu ayrıcalığa sahip olurlar. Bu durum, bu statüyü tanıyan yerel mevzuata bağlı olabilir.
- Google farklı bir yaklaşım benimsiyor ve bir Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi kullanıyor. Kullanıcılar hesaplarına belirlenen süre boyunca giriş yapmazsa önceden kayıtlı bir telefon numarası ve e-posta adresine 1 ay öncesinden bildirim gönderiliyor. Etkin olmadan bekleme süresi 3, 6, 12 veya 18 ay olarak ayarlanabiliyor, bu da bildirim süresini üç aya kadar uzatıyor. Bir sonraki adım, hareketsizlik süresine ulaşıldıktan sonra yanıt veremediyseniz kime bildirim gönderileceğini seçmek ve hangi veri ve hizmetlere erişebileceklerine karar vermektir; liste uzun. Belirlenen kişi e-posta ile bilgilendirilecek ve kimliği önceden tanımlanmış bir telefon numarası aracılığıyla çok faktörlü kimlik doğrulaması kullanılarak doğrulanacaktır. Daha sonra bu kişi, seçilen verilerin bir kopyasını indirebilecek. Son adım, YouTube videoları gibi halka açık içerikleri bulunan hesapların silinip silinmeyeceğine karar vermektir. Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi birçok seçenek sunuyor ve bu blog yazısı yazarken tanık olduğum en kapsamlı olan seçenektir.
- LinkedIn bir hesabı silmek için onu raporlayarak Instagram'ınkine benzer belgelenmiş kanıtlar sunmanızı ister. Komik bir şekilde, gerekli olan tek bilgi, muhtemelen ölen kişinin halka açık LinkedIn profilinde listelenecek olan bilgilerden en son işvereni bilgisidir.
- Twitter, hesabı devre dışı bırakmak için bu formu sağlıyor.
- Snapchat, sadece bu form aracılığıyla hesap silme imkanı sunuyor.
Bu, özellikle bir pandemi sırasında hassas bir konu olsa da umarım bir plan yapmak, bir dijital yürütücü atamak, miras ve hareketsizlik kişilerini önceden seçmek veya aile avukatıyla değerlendirme yapmak için bazı önlemler almayı düşünmenizi sağlar. Bu rahatsız edici bir konu olsa da, doğrudan aile üyeleri, yakın arkadaşlar veya meslektaşlarla yapılan bir değerlendirme en etkili eylem şekli olabilir. Önemli olan, hiçbir şey yapmamaktansa bir şeyler yapmaktır.