Vefat ettikten sonra dijital varlığınıza ne olacağı konusunda bir planınız var mı? Facebook, Google, Twitter ve diğer büyük çevrim içi hizmetlerdeki dijital ilişkilerinizi düzenlemenin yollarını sizler için derledik.
Bunu söylemenin kolay bir yolu yok ama; Bir gün hepimiz öleceğiz. Öldüğümüz zaman sosyal medyadaki varlığımızı neden düşünelim ki? Böyle bir zamanda bu en son düşünülecek bir konuymuş gibi görünebilir. Ama aslında pek de öyle sayılmaz.
Dijital ayak izimize ne olacağını önceden planlamazsak sevdiklerimiz bizim yerimize bu acılı süreçle uğraşmak durumunda kalabilir. Yaşayacakları keder ve ilgilenmeleri gereken evrak işleri ile birlikte bir de Facebook, Twitter, Apple veya başka hesaplarınızla da uğraşmak durumunda kalabilirler. Her şeyden öte hatıranızı yaşatmak isteseler de aynı zamanda doğum gününüzle ilgili bildirimleri de görmek istemeyebilirler.
15 yıldan kısa bir süre önce böyle bir sorun yoktu. MySpace ve diğer yerel sosyal ağlarda hesapları olan insanlar elbette vardı ama o zaman internet daha gelişme dönemindeydi ve mirasımızla (veya aslında herhangi bir konuyla) ilgilenmemizi gerektirecek kadar büyük bir alan değildi.
Ama vefat etmiş akrabalarımızın ve arkadaşlarımızın dijital mirasıyla ilgilenmek bugün gittikçe büyüyen bir sorun ve özellikle kullanıcı tabanı durgunlaşmaya başladığı için Facebook gibi platformlarda yakında hayattaki insanlardan çok vefat etmiş insanlara ait profiller olabilir. Şu konuda açık olmakta fayda var. Yaşlanıyoruz ve Z Kuşağı’nın da internette kendisine ait bir evren var.
Peki dijital mirasımızı nasıl yönetmeliyiz?
Bu hoş bir süreç değil. Ancak halletmesi yalnızca bir saatinizi alacak ve daha sonra artık bu konu üzerinde düşünmenize de gerek kalmayacak. Ama belki hesap varisi olarak seçtiğiniz kişiyle, vefatınızdan sonra sanal varlığınıza ne olacağına karar vermesi için yetki ve sorumluluk verdiğiniz zamandaki kadar yakın olup olmadığınızı tekrar düşünmeniz için beş yılda bir seçiminizi kontrol edebilirsiniz.
1. Facebook
Bir Facebook hesabınız varsa o zaman kesinlikle sizin için önemli birçok fotoğrafı, düşünceyi ve anı paylaşmışsınızdır. Facebook, vefatınızdan sonra ne olacağıyla ilgili iki farklı seçenek sunmaktadır:
Vefatınızdan sonra hesabınızın silinmesini isteyebilirsiniz. Bu, Facebook’a iletebileceğiniz bir talep olup başka kimse tarafından değiştirilemez. Ancak bu seçenek için Meta’yı bilgilendirmek amacıyla birinin ölüm belgenizin bir resmini Meta’ya göndermesi gerekmektedir. Yakınlarınızdan birinin, istediğiniz şeyin bu olduğunu ve o an geldiğinde ne yapması gerektiğini bildiğinden emin olun.
Anıtlaştırılmış hesabınızı yönetecek bir Hesap Varisi seçebilirsiniz. Hesap varisi, güvendiğiniz ve profilinizle birlikte gönderilerinizi ve fotoğraflarınızı yönetmeye istekli biri olmalıdır. Bazıları için bu durum duygusal olarak zor olsa da bazıları ise bunu yaparken teselli bulabilir. Bu yüzden doğru kişiyi seçtiğinizden emin olmak için bu durumu da göz önünde bulundurun.
Bir hesap varisi seçmiş olmanız veya hesabınızı sildirmeye karar vermiş olmanız fark etmeksizin bunu yapabilecek kişiyle konuşun. Yaşayacakları kederi düşünün ve onlara bunu yapmayı isteyip istemediklerini sorun. Bununla birlikte, söz konusu hesap varisinizin ölüm belgenize ulaşması gerekebilir ve bu kişilerin de kuşkusuz bir Facebook hesabı bulunmalıdır.
2. Instagram
Tıpkı Facebook gibi Instagram da bir Meta uygulaması olmasına rağmen Instagram kullanıcılarının hesaplarının silinmesi gibi bir seçeneği bulunmuyor. Ölüm belgesini elinde bulunduran yetkili bir kişinin ya da bir aile ferdinin talebi üzerine Instagram hesabı anıtlaştırılabilir ama hiç kimse fotoğraflarınızı, videolarınızı veya gizlilik ayarlarınızı yönetemez.
Bununla birlikte, Instagram Kullanım Koşulları nettir: İçeriğiniz size ait olsa da içeriğiniz platformda olduğu sürece Instagram’a bunu kendi uygun gördüğü şekilde kullanması için izin vermiş olursunuz. Vefatınızdan sonra kimse hesabınızı silemese de Instagram hala içeriğinizi kullanma hakkı olduğunu iddia edebilir.
3. Google
Büyük ihtimalle Gmail, YouTube ya da hatta Google Drive da dahil olmak üzere birçok Google hizmetini kullanıyor olabilirsiniz. Üstelik Android tabanlı bir telefonunuz varsa bu hesaplar hiç kuşkusuz önemli belgeler ve anısı olan fotoğraflarla doludur.
Önemli bilgilerinizin erişilemez hale gelmesini önlemek için Google’ın Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi’ni etkileştirebilirsiniz. Google böylece hesabınızın aktif olmadığını tespit edip daha önce seçmiş olduğunuz bir irtibat kişisine indirilebilir bir bağlantı göndermektedir. Tıpkı hangi verilerinizin indirilebileceğini seçebileceğiniz gibi hesabınızın aktif olmayacağı süreyi de siz seçersiniz.
Son olarak, hesap varisinizle paylaşıldıktan üç ay sonra hesabınızın silinip silinmeyeceğine de karar verebilirsiniz. Ancak buna karar vermeniz durumunda YouTube videolarınız ve blog gönderileriniz de dahil olmak üzere tüm içeriğiniz silinecektir. Bu nedenle herkes bu seçeneği kullanmak istemeyebilir.
Ayrıca herhangi bir talimat bırakmamaya karar verirseniz, aileniz veya yasal temsilciniz hesabınızın silinmesini ve dahası bir miktar veri ya da fon talep edebilir. Google, bu kişilerin verecekleri kararlarda sizin gizliliğinize öncelik vermeye devam edeceğini ve her bir durumun ayrı ayrı inceleneceğini belirtmektedir.
4. Microsoft
Microsoft, mirasınızı yönetmenize ya da bir aile ferdinin hesabınızı silmeye yönelik talepte bulunmasına imkan tanıyan herhangi bir araç sunmamaktadır. Ancak bir mahkeme kararıyla hesapları silmektedir.
Sadece Almanya’daki müşterilerin ise bir istisnası bulunuyor. Bu müşterilerin yasal varisleri Microsoft müşteri temsilcisiyle iletişime geçerek bir ölüm belgesiyle beraber diğer belgelere sahip olmaları halinde hesabın silinmesini talep edebilirler.
5. Twitter
Twitter’ın da vefat ettiğinizde hesabınıza ne olacağına karar vermenize yönelik mevcut bir politikası bulunmuyor.
Buna karşılık Twitter, bir aile ferdinin veya yetkili bir temsilcinin kendileriyle iletişime geçerek hesabınızın silinmesine ilişkin talepte bulunmasına imkan tanımaktadır. Platform, bunun için talep eden kişinin kimlik kartı ve ek bazı bilgilerle birlikte ölüm belgenizin bir kopyasını talep etmektedir.
6. Apple
Apple 2021’de Hesap Varisi seçilmesine ilişkin bir özellik tanıttı. Söz konusu özellik sadece 13 yaşından büyük kişiler için kullanılmakta olup bu özelliğin birkaç teknik kısıtlaması bulunmaktadır: En az iOS 15.2, iPadOS 15.2 veya macOS Monterey 12.1 sürümlerinde çalışan bir cihazda aktif bir Apple kimliğiniz bulunmalıdır. Apple kimliğinizin aynı zamanda iki faktörlü kimlik doğrulaması etkinleştirilmiş olmalıdır.
Bu şartları yerine getiriyorsanız Ayarlar menüsünden Apple Kimliği simgesine ve ardından “Parola ve Güvenlik” seçeceğine tıklayıp Varis’inizi seçerek cihazınızda bu özelliği aktif hale getirebilirsiniz. Bu özelliğin aktif hale gelmesi ile QR formatında bir erişim anahtarı oluşmaktadır. Bu erişim anahtarını, Varis seçtiğiniz kişiye Mesajlar uygulamasıyla gönderebilir ya da çıktısını alıp elden teslim edebilirsiniz. Vefat ettiğinizde bu kişiler internet üzerinden veya doğrudan bir iOS ya da MacOS tabanlı cihazdan erişim talep edebilir. Apple, hesabınıza erişim izni vermeden önce aynı zamanda bir ölüm belgesi de talep etmektedir.
7. PayPal
Çoğu klasik çevrim dışı bankalarda söz konusu süreç oldukça standartlaşmış olsa da insanlar PayPal gibi hizmetlerdeki dijital hesaplarla ilgilenmeye pek alışık değildir. Diğer platformlarda olduğu gibi, bir hesabı kapatıp para aktarmak için PayPal da yalnızca vefat eden kişinin mal varlığını yönetmeye yetkili bir kişi tarafından talimat alabilmektedir. Ölüm belgesinin yanı sıra yasal temsilci, bir vasiyet ya da devlet tarafından verilmiş bir belge ile kendi kimliğini kanıtlamak zorundadır. Nihayetinde, hesapta kalan bakiye başka bir PayPal hesabına aktarılabilir veya bir çek olarak verilebilir.
Dijital hayatınız, aynı bir aile albümüne benzer
Durumu şöyle özetleyebiliriz: Teknolojinin nasıl geliştiğini görüp buna hızla ayak uydurmaktayız. Ne anlama geldiğini pek düşünmeden hatta hiç düşünmeden çevrim içi ortamlarda fotoğraflar paylaşıyoruz. Sadece telefon kameramızın deklanşörüne basıp başka hiçbir şey yapmadan günde yüzlerce fotoğraf çekebildiğimiz için fotoğrafların pek bir değeri kalmıyor. Ama gerçekte, biz öldüğümüzde tanıdıklarımız, arkadaşlarımız ve sevdiklerimiz bizi bu fotoğraflarla hatırlarlar. Bu yüzden dijital mirasınızı düzenlerken birkaç önlem daha alın:
Düzenli olarak verilerinizi yedekleyin. Sosyal medya platformları şirketler tarafından yönetilen hizmetler olup bu şirketlerin bir gün kapanması gerekebilir ve tüm verileriniz birden veya bazen de kazara silinebilir.
Gerçekten kaybetmek istemediğiniz önemli belgelerinizi ve fotoğraflarınızı başka bir yerde daha yedekleyin.
En iyi şifre uygulamasından bahsederken şifrenizi asla başkalarıyla paylaşmamanız gerektiğini de her zaman söylüyoruz, bu söylemimizin de her daim arkasındayız. Ancak dijital mirasınızın yönetimine ilişkin planlama yapmak, bu kuralın yalnızca bir kere çiğnenmek istenmeyeği bir durumdur ancak bunun yapılması gerektiğini hissedebilirsiniz. Microsoft’un önerdiği gibi bu, dijital miras planlaması için atmanız gereken bir adım olup dijital varisleriniz hesap bilgilerinize erişim sağlayıp bu hesaplara sizmiş gibi giriş yaparsa diğer birçok çevrim içi hizmeti de kolaylıkla yönetebilir.
Birkaç yılda bir hesap varislerinizi gözden geçirin ve yedeklemelerinizin çalıştığından ve düzenli olduğundan emin olun. Tüm bu bilgileri düzenlemek, siz hayattayken de işlerinizi kolaylaştırabilir.
DAHA FAZLA BİLGİ: